Instorting en vernieuwing: De oplossing voor bijenteelt zonder behandeling
(Door onze collega Kirk Webster, die veel ervaring heeft met resistente kleincellige bijen)

Op de conferentie bijenteelt zonder behandeling in Leominster, in juli 2011, was het heel duidelijk dat de mensen die succesvol en productief hun bijenteelt al jaren bedrijven zonder behandeling, al hun methodes en werkwijzen zelf bedacht hebben en op hun eigen unieke situaties zijn afgestemd. Deze bijenstanden waar niet wordt behandeld zijn verspreid over de hele wereld. Van de vochtige tropen van Zuid- en Midden-Amerika tot de verzengende Sonora woestijn van Arizona, van de hooglanden van de zuidelijke Rocky Mountains naar de vochtige bossen van West Washington. Verder verspreid naar het oosten,  van het milde klimaat in Texas, North Carolina en in Europa van Frankrijk naar de korte zomers en bitter koude winters van Scandinavië en het noorden van New England.
Het weer en de oogsten van honing zijn zeer verschillend. In deze reeks van verschillende plaatsen en dit grote aantal imkers, is er een verbazingwekkende verscheidenheid aan strategieën voor de productie van honing, stuifmeel, propolis, was, bijen, koninginnen en gif uit hun volken.

Echter, er is een ding dat al deze imkers gemeen hebben - een ervaring die zij allen delen, of ze wilden of niet, ze moesten toekijken hoe hun bijen door ten minste twee instorting- en vernieuwings cycli gingen voordat hun bijenstanden genoeg waren gestabiliseerd en dan weer bijenproducten leverden die werden geproduceerd zonder behandelingen.

Voor sommigen van ons die niet echt wisten wat we aan het doen waren of die net  begonnen met bijen en het niet duidelijk was hoe hij met varroa kon leven waren deze cycli zeer dramatisch - grenzend aan een catastrofe. Maar voor een aantal van de imkers in Zuid-Amerika bijvoorbeeld, waren de cycli onschadelijk of zelfs niet op te merken - omdat bijen van Afrikaanse afkomst al veel vaardigheden om te leven met varroa hadden ontwikkeld. Hun voortplanting was bijzonder hoog. Dit gaf ons een belangrijke aanwijzing: We weten nu dat Europese instortingen en herstel cycli zonder al te veel economische schade kunnen worden overwonnen als er met een "wild-type" bij wordt geïmkerd die al een zekere weerstand tegen Varroa heeft. Als je daarmee kan beginnen, groeien de afleggers sneller dan de verliezen en dit kan dan worden gecompenseerd.

De ineenstorting en herstel cyclus is de manier waarop insecten hun soort in stand houden, om tijd te winnen zich aan te passen aan plotselinge veranderingen in hun omgeving (met inbegrip van nieuwe vijanden). En zo te overleven. Insecten lijken onverwoestbaar in bepaalde situaties, maar kunnen ook ineens heel kwetsbaar worden wanneer hun omgeving radicaal veranderd. Soms worden hele populaties gedecimeerd, maar de overlevenden zijn uitgerust met een ongelooflijk potentieel voor vernieuwing als de omstandigheden gunstig zijn. Dit laat hen toe om snel een plaats in het ecosysteem te vullen en hun genetisch materiaal snel te veranderen en ze ontwikkelen daarbij verbazingwekkende afweermechanismen. De ineenstorting en vernieuwings cyclus is de reden dat sprinkhanen soms moeilijk te vinden zijn en in een aantal jaren weer uitgroeien  tot een ware plaag. Dit is ook de reden waarom de varroamijt snel immuun werd voor de dodelijke toxine waarmee we hen wilden vernietigen. Maar het is ook de manier hoe de bijen  in een positie kunnen worden gebracht om samen te leven met de varroa.

Het valt nog te bezien of het telen van bijen op hygiënisch gedrag, het tellen van de mijten en Nosema sporen - en nog steeds behandelen voldoende is om op een dag te kunnen werken zonder  behandelingen en  nooit meer door een instorting en vernieuwings fase te hoeven gaan . Ik veronderstel dat dit het doel is van deze programma's.
Misschien dat John Kefuss’s hier het dichtst bij komt. Hij heeft meer als wie dan ook zijn testprocedures verbeterd en uitgebreid. Maar uit de geschriften en gesprekken met hem, lijkt duidelijk te zijn dat zijn eigen versie van instorting en vernieuwing (de "Bond Test" en "Cave Man Genetics") hard werk is geweest en deze eerste stappen nodig waren voordat hij, met al zijn testen in staat was om echt goede resultaten te behalen. (Je ziet hoe elke persoon zijn of haar eigen favoriete methoden heeft.) Veel imkerijen gaan door een reeks van instorting en herstelfasen, hoewel ze elk jaar behandelen.

Ik vrees dat het proces bijen te testen, terwijl ze nog steeds worden behandeld niet zal eindigen en op weg is  naar een punt waarop de bijen door een afbraak en herstel cyclus moeten gaan, die nauwelijks afwijkt van de bijen, de niet zijn getest en geselecteerd. Er wordt veel te weinigonderzoek gedaan naar hoe we de bijen sterker kunnen maken. De werkelijke definitie van een ecologische niche: een n-dimensionale hyperspace - waarbij n een onbekend en potentieel oneindig getal is – Men zou ervan uit moeten gaan dat de behandelingen het echte probleem zijn en dat de bijen moeten leren zich aan te passen aan al hun dimensies, niet aan enkele ervan. Veel tijd en geld wordt verspild aan behandelingen en proeven, wat veel beter zou worden besteed aan onderzoeken naar wat het effect is van pesticiden en hoe ze boeren kunnen helpen om uit te vinden hoe je planten kan laten groeien zonder spuiten. Bijenteelt is een mogelijkheid waar de praktijk sneller kan zijn dan de wetenschap.
De nadruk moet worden gelegd op de afschaffing van alle behandelingen en wel zo snel mogelijk om inderdaad in harmonie met de natuur als een groot geheel, een weg terug naar gezondheid en veerkracht te vinden. Terugkomend op het geval van mijn Zweedse vriend Erik Österlund die zoveel werk heeft verzet om in vele landen te documenteren hoe imkers zonder behandelingen te werk zijn gegaan. Hij heeft zijn bijenstallen ook meer dan iemand anders voorbereidt op de komst van varroa. Drie jaar voor de komst van Varroa in zijn woongebied, had hij al zijn bijenvolken voorzien van bijen van ouders die in staat zijn te overleven zowel via de mannelijke als vrouwelijke lijn - en had al zijn honingraat veranderd naar 4,9 mm. Maar toen het eerste contact met de varroamijt zich voordeed, werden zijn bijen op dezelfde manier aangetast als alle andere onbeschermde Europese bijen in Noord-Amerika tijdens hun eerste ontmoeting. Voor mij is dit gewoon een andere sterke aanwijzing dat natuurlijke systemen in meer dimensies bestaan, als we willen erkennen of kunnen meten. Het kostte tijd om een nieuwe gastheer-parasiet relatie te kunnen ontwikkelen en we moesten in het begin de mijten echt doden, om nog bijen over te houden. Het enige goede is dat we nu voorbij dit stadium zijn in Noord-Amerika en daarbuiten en ver voorbij het punt waar het alleen gaat om de afschaffing van alle behandelingen. Het is nu tijd om te leren van onze nieuwe vrienden.

Zodra honingbijen en varroa in een financieel haalbare situatie naast elkaar kunnen bestaan, dan moet deze mijt als een plaag verdwijnen en in de rol van een vriend weer de kop opsteken. Ze moet verbinden en mentor zijn. Ons selectiewerk moet gepaard gaan met weinig of geen kosten en ons duidelijk laten zien waar onze praktijk is fout gegaan. Vanwege zijn status als uit balans-geraakte-parasiet en zijn enorme vernietigende kracht, is de varroamijt het belangrijkste wat ons als een potentiële bondgenoot kan helpen ons te concentreren op de essentie. Maar het verhaal is hetzelfde met alle andere zichtbare en onzichtbare wezens, als we ze beschouwen als "ongedierte". Als we leren om ze als vrienden en bondgenoten te behandelen en te leren van hen, dan hebben we een kans op een wereld gebaseerd op een betere landbouw, creativiteit en biologische energie. Zo niet, hebben we geen andere keuze dan het zelfde zelfdestructieve pad voort te zetten, waar we nu zijn - met dezelfde resultaten als alle eerdere beschavingen en culturen die zijn omgekomen. Imkers kunnen een centrale rol spelen, zowel in de voedselketen, alsmede in het natuurlijke ecosysteem. Het is aan ons om regeringen te beïnvloeden. Daar kunnen we een grote rol spelen als het gaat om te beslissen welke weg we moeten volgen.